تکالیف انسان در سطوح گوناگون عبارت اند از: تکالیــف الهی انسان و مسئـــولیت وی در برابر خــدا به عنـــوان خــالق و مدبــر هستی؛ تکــالیف فردی انسان نسبت به نفس و جسم و روح خویش، که بیانــگر مسئولیت او در برابر جسم و روحش می بــاشد؛ تکالیف اجتماعی انسان، یعنی احساس مسئولیت در برابر دیگران؛ و ... از سوی دیگر، با توجه به وجود دو بعدی انسان (مادی و معنوی)، تکالیف او نیز مادی یا معنوی اند. برای نمـونه، احساس مسئـــولیت یک فرد ملی گرا بـرای حفظ وطن خـود و آنچــه بــدان تعلق دارد، نوعی تکلیف را به دنبال دارد؛ تکلیفی اجتمــاعی و در عیــن حال ملی، همان گونه که احساس مسئولیت در بـرابــر یک مکتب یا عقیـده نیز نوعی تکلیف را سبب می شود کـــه مکتبـی یا عقیدتی است؛ بنابرایــن، تکلیف، پذیرش مسئولیت و پذیرش احساس مسئولیت و پذیرش تحقق این مسئولیت یا برداشتـن آن است و تکلیــف گرایی، اعتقاد به این اصل است که انسان در برابر خود، دیگران، خدا، طبیعت یا هرچیز دیگری مسئــــولیتی دارد و این مسئــولیت را احساس می­کنـد و آن را می پذیرد.

     در نگرش امام خمینی(س)، تکلیف گرایی از احساس مسئـــولیت انسان در برابر وجود خــدا، نفس، جامعـــه و طبیعت نشئت می گیـرد؛ زیرا، تکلیف ادای مسئولیت و پذیرش آن است و مسئولیت دو بعد عقلی و شرعی دارد که بر هم منطبق اند، چراکه دین تــدوین عقل طبیعی انسان است و به عبارت دیگر، عقل مدون است و از نظر فقهی "کلما حکم به الشرع حکم به العقل." ؛ بنابراین، تکلیف گرایی در عین شرعی بودن عقلی است و در عین عقلی بودن شرعی است.

همچنین، تکلیف گرایی با توجه به دو بعدی بودن انسان، هر دو بعد او را در بر می گیــرد. بدین معنا که نمی توان گفت تکلیف گرایی با پیروزی ظاهری انسانها در نبرد یا با تلاش برای رسیـــدن به مقاصد این جهانی، که مطلوب و شایستـــه اند، در تضاد است؛ زیرا، حفظ جسم و جان و تعـــالی بخشیــدن و شکوفایی هر دو بعد مادی و معنوی مسئولیت و تکلیف را در انسان پدید می آورد؛ بنابراین، انگیزه های مادی به شرط پست نبودن و تبدیل نشدن به ستم، در نگاه امام خمینی (س) ارزشمندند و انسان نسبت به آنها مکلف است، همان­گونه که مثلاً وظیفه دارد که از وطن، مرزها، جامعه، کشور و اموال خود حفاظت و حراست کند. بدین ترتیب، تصور اینــکه تکلیف گرایی مورد نظر امام خمینی (س)، صرفاً در مورد ادای تکلیف و تحقق مسئولیت در راستای ارزشهــای معنوی است، کاملاً غلط   می باشد.

نکتــه دیگر ارتباط مقوله مصلحت و محاسبات و تدابیر عقلانی با تکلیف گرایی است که هر چند خــود به پژوهش مستقــلی نیـاز دارد، اما باید در این ارتباط یادآور شد که تکلیف گرایی و مصلحت گرایی، نه تنها با یکدیگر تعــارضی ندارنــد، بلکه براساس مقتضیـــات و امکانات با هم هستنــد و دو روی یک سکه محسوب می شوند، چراکه مصلحت و تشخیــص آن، خود نوعی تکلیف گرایی است و هنــگامی که مصلحت تشخیص داده شد، انسان در برابــر آن مکلف و مسئـــــول است؛ دیــدگـاهی که بیــانات و دیدگاههای امام خمینی(س) به ویژه در ارتباط با جنگ ایران و عراق آن را تأیید می کند.

اصل اخلاص از منظر مقام معظم رهبری

شما بسیجی ها بایدبه گونه ای رفتارکنید که احترام ومحبت مردم جلب شود. شما باید نمونه اخلاق و تواضع و مهربانی و رعایت مقررات باشید.

- بسیج، یعنی این، بسیجی یعنی آن فرد از افراد ملت که در هنگام بروز حادثه ، در صف جلو قرار دارد. این ، معنای بسیجی است. همیشه در میان یک ملت ، با ازرش ترین افراد کسانی هستند که در هنگام خطر و بخصوص خطر های بزرگ، حضورشان محسوستر و ملموس تر است. آنهایی که بر سر سفره های رنگین جمع می شوند و می نشینند، اما وقتی خطری متوجه شود پیدایشان نیست ، انسان های بی ارزشی هستند. 

- این روحیه ی حرکت عمومی، این دلسوزی ، این ورود در صحنه ی ابتکار ، این کمک رسانی انبوه ، مخصوص ملتی است که دل او از حرکت جهادی گرم است و جوشش جهادی در دل او وجود دارد . این همان روحیه ی بسیج دوران دفاع مقدس است.

- فلسفه بسیجی عبارت است از سرعت عمل، کارمخلصانه، کار شجاعانه، حضور داوطلبانه درمیدان خطر و کم خواستن و بسیار نثار کردن.

* قناعت  

بی پیرایگی وصراحت

   - زیور و عیش و شیرینی دنیا چیز خطرناکی است و دلهای سخت و انسانهای قوی را می لرزاند. باید در مقابل این وسوسه ها، ایستادگی کرد.